Spadki / Obalenie testamentu notarialnego
Testament notarialny daje najlepszą gwarancję urzeczywistnienia ostatniej woli spadkodawcy, jednak w szczególnych okolicznościach nawet taki testament może zostać uznany za nieważny.
Sam fakt sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego nie wyklucza możliwości stwierdzenia wadliwości, a w konsekwencji nieważności takiego testamentu. Nie ulega wątpliwości, że również testament w formie aktu notarialnego, mimo szczególnych wymogów obowiązujących przy jego sporządzaniu, może być obarczony wadami, pośród których na uwagę zasługuje zwłaszcza brak świadomości spadkodawcy w momencie wyrażania ostatniej woli. Powyższe stanowisko potwierdza Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie - przykładowo, zgodnie z postanowieniem SN z dnia 25 czerwca 1985 r, okoliczność, że testament został sporządzony w formie aktu notarialnego, nie stoi na przeszkodzie udowadnianiu jego nieważności, przewidzianej w przepisie art. 945 k.c.(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25.06.1985).
Co istotne, sama obecność notariusza oraz wpisanie ostatniej woli spadkodawcy w ramy aktu notarialnego w żaden sposób nie przesądza o pełnej świadomości testatora w momencie wyrażania ostatniej woli. W konsekwencji, choć przyjmuje się, że testament sporządzony w formie aktu notarialnego ma taką samą moc dowodową jak inne dokumenty publiczne, to domniemanie to nie obejmuje kwestii zdrowia spadkodawcy. Notariusz nie ma bowiem kwalifikacji, aby w sposób jednoznaczny ocenić stan zdrowia psychicznego osoby sporządzającej testament.
Na ten temat wypowiadał się też Sąd Najwyższy, który stwierdził, że "przekonanie notariusza o poczytalności spadkodawcy nie jest wiążące dla sądu, który orzeka w sprawie ważności testamentu. Dlatego jego zeznania w tym względzie są oceniane przez sąd na takich samych zasadach jak pozostałe dowody" (wyrok Sądu Najwyższego z 23 lipca 1982 r., sygn. akt III CRN 159/ 82).
Mając powyższe na uwadze, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy by sądzić, że w momencie sporządzania testamentu spadkodawca znajdował się w stanie psychofizycznym wykluczającym w pełni świadome wyrażenie woli co do rozporządzenia swoim majątkiem, to warto te okoliczności podnieść w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku.